વૃદ્ધઅવસ્થા લોકોની ખુશી માટે ખૂબ જ સામાન્ય બાબત છે તથા લોકો તેમને બોલાવે અને સારી રીતે સારું કામ કરી જીવે છે તેઓ સુખી અને સમાન હોવાનું ગણે છે, પરંતુ આ સુખની પ્રકૃતિ વિશે, કેટલાક લોકો કહે છે કે તે વસ્તુઓમાંની સ્પષ્ટ આનંદ અથવા સંપત્તિ અથવા સન્માન તરીકે મળે છે, પરંતુ હકીકતમાં, વ્યક્તિ બીમાર હોય ત્યારે તેનું અલગ વ્યક્તિત્વ હોય તેવા સમય માટે તેમની પોતાની અજ્ઞાનતા વિશે સભાન હોય છે, ત્યારે લોકો તેમની પ્રશંસા કરે છે. કેટલાક લોકોએ આને અલગ નજરથી આલોચના કરી પરંતુ વાસ્તવમાં તેમના સારા હોવાનું કારણ છે.
દરેકની પાસે તેમના પોતાના જીવનની ગુણવત્તા વિશે અભિપ્રાય અલગ-અલગ હોય શકે છે. જ્હોન સ્ટુઅર્ટ મિલેના કહેવા મુજબ, “ સુખાકારી અંગેની વ્યક્તિગત અભિપ્રાય “જ્ઞાનનો શ્રેષ્ઠ ઉપાય” જીવનની ગુણવત્તા વ્યક્તિગત જીવે કારણ કે લોકો, તેમની માનસિકતા અને તેમની પસંદગીઓ જુદી-જુદી હોય છે, વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા દ્વારા, “વિશ્વમાં વરિષ્ઠ નાગરિક આ સંદર્ભમાં પૂરતા પ્રમાણમાં જીવનની સુખાકારી ઘણાં કારણોને અને માન્યતાને દર્શાવેલ છે.
૧. શારીરિક સ્વાસ્થ્ય : શારીરિક ઊર્જા, થાક, પીડા, અસ્વસ્થતા, ઊંઘ અને આરામ.
૨. મનોવૈજ્ઞાનિક : શારીરિક છબી અને દેખાવ, નકારાત્મક અને સકારાત્મક લાગણીઓ, આત્મસન્માન અને વિચાર, શીખવાની, યાદશક્તિ અને એકાગ્રતા.
૩. સ્વતંત્રતાનો સ્તર : ગતિશીલતા, રોજિંદા જીવનની પ્રવૃત્તિઓ.
૪. સામાજિક સંબંધ : વ્યક્તિગત સંબંધો, સામાજિક સમર્થન અને જાતીય પ્રવૃત્તિ.
૫. પર્યાવરણ : નાણાકીય સંસાધનો, સ્વતંત્રતા, શારીરિક સલામતી , આરોગ્ય અને સામાજિક સંભાળ, ઘરનું વાતાવરણ, નવી માહિતીમાં કુશળતા મેળવવા, તકોમાં ભાગ લેવા , શારીરિક પર્યાવરણ અને પરિવહન.
૬. વ્યવહારની સ્વતંત્રતા : આધ્યાત્મિક, ધાર્મિક અને વ્યક્તિગત માન્યતા.
જીવનનો સકારત્મક અને હકારાત્મક દૃષ્ટિકોણ રાખવાથી વરિષ્ઠને વધુ માનશીક ઊર્જા મળે છે, શારિરીક તંદુરસ્તી ઓછી થાય તો જ્ઞાનાત્મક ઘટાડો અટકાવવામાં આવે છે. નીચે મુજબના પગલાં છે જે જીવનની નિર્વાહની ગુણવત્તા માટે સુધારવા અત્યંત જરૂરી પાંચ સોંપાન જરૂરી છે.
જીવન નિર્વાહની ગુણવત્તાના સોપાન :
૧. ડિપ્રેશનની તપાસ કરવી
વિશ્વમાં ૬૫ વર્ષથી વધું જીવનમાં જીવતા લોકો ડિપ્રેશન ૬ કરોડથી વધી લોકોને અસર કરેલ છે. તણાવપૂર્ણ જીવન જીવવાના પરિબળો નિવૃત્તિ, જીવનસાથી ગુમાવવાથી, તબીબી રોગ, દવા આડઅસરોને લીધે પણ થઈ શકે છે. જાે તમે આવા સંજાેગોમાં હોવ અથવા કોઈ વ્યક્તિને પીડાતા જુઓ તો તેને મદદરૂપ થવું.
૨. ઉપયોગી અને આવશ્યક લાગે તેવું કાર્યનું પૃઠી કરવી
યુવાનીથી વૃદ્ધ સુધીની સફર સારું જીવન જીવી લીધું તથા નિવૃત્તિ પછી બીજી ઇનિંગ્સ સારી જાય તે માટે તમારા નજીકના અને પ્રિય મિત્રો, પરિવાર સાથે , જાેડાણોની પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરો. જેમ કે, વિદ્યાર્થીઓ અધ્યયનમાં મદદરૂપ થવું , ઘરગથ્થુ જગ્યાઓ ગોઠવવા, માસિક ખર્ચ માટે નાણાંકીય આયોજન, રેકોર્ડ જાળવી રાખવા, સમાચારને અપગ્રેડ કરવા, બાગકામ અને આનુષંગિક પ્રવૃત્તિઓ બનાવવી, હાસ્ય અથવા યોગ ક્લબ, સંસ્મરણો અને દૈનિક ડાયરી લખવી.
૩. શારીરિક રીતે સક્રિય રહો
નિયમિત શારીરિક પ્રવૃત્તિ, ગમે તેટલી હળવી હોય, શરીર અને મન બંનેને સંતુલિત કરવા માટે હકારાત્મક અને સકારત્મકમાં મદદ કરે છે. વ્યાયામ મગજને રક્તમાં વહેતું રાખે, મનને શાન્ત બનાવે, તે ચિંતા, તાણ અને ડિપ્રેશનને પણ દૂર કરે છે. શારિરીક કસરત રોગપ્રતિકારક તંત્રને ઉત્તેજન, બ્લડ પ્રેશર ઘટાડે, ઊંઘની ગુણવત્તામાં વધારો કરે, હૃદયની તંદુરસ્તી, શારિરીક સક્ષમ બનાવે છે. સાયકલિંગ એ માત્ર પ્રેરણાના હરણના સાધન નથી, તે ફેફસાં અને હૃદય માટે પણ તંદુરસ્ત છે અને તમને સારું વલણ જાળવવામાં મદદ કરે છે.
૪. માનસિક રીતે સક્રિય રહો
ક્રોસવર્ડ પઝલ, સુડોકુ, અન્ય મગજ રમતો, વાંચન અને લેખન એ માનસિક ઉત્તેજના માટેની બધી અસરકારક પ્રવૃત્તિઓ છે. મનને સક્રિય રાખવાથી સમગ્ર સુખાકારીમાં સુધારો થાય છે.
૫. કુટુંબ, મિત્રો અને સામ્યતા સાથે જાેડાયેલા રહો
વરિષ્ઠ નાગરિક એકલતામાં જીવે તો ડિમેન્શિયા અને બીમાર આરોગ્ય માટે વધુ જાેખમ રહેલું છે. તમામ વયસ્ક વ્યક્તિ સાથે જાેડાયેલા રહેવાને પ્રોત્સાહિત કરવા, તમારા ગાઢ મિત્રો સાથે જાેડાઓ, કૌટુંબિક સભ્યોની સંભાળ રાખવી. નજીકના રેસ્ટોરન્ટ અથવા શોપિંગ કૉમ્પ્લેક્સમાં પરિવારની સાથે મુસાફરી કરી તમારા પૌત્રો માટે ખરીદી કરો જે તમારા મૂડને હળવા કરવામાં મદદ કરે છે.
